Liveblog afgesloten
Lees in dit liveblog alles terug over de eerste zittingsdag van het hoger beroep van Willem Holleeder
Voorzitter sluit zitting
De voorzitter van het gerechtshof sluit de zitting af. Op 8 juli om 10 uur maakt het hof de beslissingen bekend. Holleeder hoeft daar niet bij te zijn, zegt hij. "Al zijn de broodjes hier wel lekker. Maar nee, dan moet iedereen me weer heen en weer rijden enkel voor die beslissingen. Het is ook nog coronatijd."
De zitting zal daarom in het 'gewone' gerechtshof zijn, aan het Amsterdamse IJdok. Op 22 september vanaf 9.30 uur zal er weer een openbare zitting zijn. De voorzitter, tegen Holleeder: "Dan weet u dat."
Laatste woord Willem Holleeder
Willem Holleeder krijgt het laatste woord. "Niets ten nadele van de advocaten-generaal, meneer Plooij en meneer Stempher, maar nadat Cor (van Hout) was neergeschoten in de Deurloostraat, is vanuit het Openbaar Ministerie jarenlang gezegd dat de camerabeelden daarvan waren vernietigd. Tot ze een verdachte hadden, toen bleken die beelden er ineens toch te zijn. Die administratie van Willem Endstra is zó interessant, dat gaan ze echt niet zomaar vernietigen. Het moet nog ergens zijn. Justitie heeft Endstra al in verschillende zaken willen vervolgen, maar hij heeft altijd lopen liegen. Wat van belang is in deze zaak: mensen kunnen dingen verklaren, maar van belang is: wie verklaart wat, en waarom verklaren ze dat. Wie zijn die mensen? Wie waren John Mieremet en (Sam) Klepper? Wie was Willem Endstra? Dat er niet is getapt, kan ik me niet voorstellen."
OM laat gerechtshof beslissen of er meer onderzoek naar administratie Endstra moet komen
De hofvoorzitter geeft de aanklagers nog de kans te reageren. Lars Stempher zegt niet alles te willen herhalen wat eerder al is gezegd over een eventueel (gedwongen) onderzoek naar de psyche van getuige Astrid Holleeder. "Maar wat ik wel wil herhalen: een medische diagnose kan alleen gesteld worden door medisch specialisten, daar moeten wij ons als juristen niet aan wagen. Zonder een dergelijk onderzoek moeten wij geen conclusies willen trekken."
Aanklager Plooij laat het aan het gerechtshof over te besluiten of er alsnog meer helderheid moet komen naar de gang van zaken rond de deels vernietigde digitale administratie van Willem Endstra. Hij wijst er op dat rechters in andere zaken tot nu toe steeds hebben geoordeeld dat er geen noodzaak was tot nader onderzoek naar die administratie. Daarom werd niet eerder bekend dat die administratie niet meer (geheel) beschikbaar is. Als het hof het noodzakelijk is, wil Plooij wel laten nagaan of ergens nog meer uit de administratie van Endstra is te vinden dan het deel dat nog beschikbaar is uit de onderzoeken naar witwasser Jan-Dirk Paarlberg. Hij denkt dat verder niets relevants is te vinden over die stukken.
Gerechtshof wil weten hoe zus Astrid haar psyche onderzocht zou moeten worden
Het gerechtshof wil van advocaat Sander Janssen weten 'welke route in het recht' zou moeten leiden tot een gedwongen verhoor van getuige Astrid Holleeder, om te bezien of ze een posttraumatische stresstoornis heeft die haar verklaringen heeft beïnvloed.
Janssen erkent dat hij ook niet inziet hoe Astrid Holleeder tot een onderzoek naar haar psyche is te dwingen. Maar ze geeft in (één van) haar twee boeken zelf toe dat haar herinneringen door haar langdurige traumatische ervaringen kan zijn vervormd en verkleurd, memoreert Janssen.
"Deze getuige is allesbepalend geweest voor de rechtbank. U als hof moet uw oordeel opnieuw geven," zegt Janssen. "Ik geef u in overweging te zoeken naar mogelijkheden de getuige door een gedragsdeskundige te laten onderzoeken als ze dat wil. Anders blijf ik bij mijn verzoek een deskundige over deze kwestie te horen over de mogelijke gevolgen van een posttraumatische stressstoornis voor haar verklaringen."
Janssen blijft er bij dat hij de overeenkomst moet kunnen inzien die Astrid en Sonja Holleeder met het Openbaar Ministerie sloten om een ruzie te beëindigen waarin ze waren gestopt met verklaren. "Ik hoor nog steeds niet wat er nou op tegen zou zijn ons inzage te geven in die afspraken. Als het OM of de belastingdienst of wie ook iets heeft beloofd dat de zussen weer over de streep heeft getrokken, kan dat relevant zijn."
Het wil er bij advocaat Janssen niet in dat geen onderzoek is gedaan naar 'de verhoudingen' tussen John Mieremet en vastgoedmagnaat Willem Endstra, of dat nou een formeel onderzoek was naar afpersing of niet. Mieremet had zelf in 2002 in De Telegraaf verteld dat ook hijzelf had belegd bij Endstra als 'bankier van de onderwereld' en hij had zelf verteld dat hij met een pistool Endstra's kantoor was binnengegaan om zijn ingelegde miljoenen terug te eisen.
Janssen wil zelf kunnen beoordelen of 'alle relevante informatie' uit de administratie van Willem Endstra is ingebracht, zoals de advocaten-generaal stellen. "Ik moet als verdediging zelf die afweging kunnen maken omdat wij anders kijken naar de zaak, vanuit een ander perspectief. Dat is het hele systeem. Als het Openbaar Ministerie altijd uit zichzelf alles goed zou doen, waren wij als advocaten niet nodig."
Daarom vraagt Janssen opnieuw hoe het nou is gegaan met Endstra's administratie. "Ik heb toch nog wel een sprankje hoop dat het ergens in een kluis moet liggen."
Aanklagers willen geen 'gedragskundige rapportage' over zus Astrid
'De vrijwel ongebreidelde ruimte' die Holleeder en zijn advocaten willen voor nader onderzoek en nieuwe getuigenverhoren in hoger beroep, gaat de aanklagers te ver. Ze willen dat de meeste getuigen waarom de verdediging (weer) vraagt, achter gesloten deuren bij de onderzoeksrechter worden verhoord, de 'raadsheer-commissaris'. Wel wil ook het Openbaar Ministerie de kroongetuigen Peter la Serpe en Fred Ros op de zitting laten verhoren door het gerechtshof zelf, plus de cruciale getuigen zoals de zussen Astrid en Sonja Holleeder, en ex Sandra den Hartog.
Aanklager Plooij wil geen 'fishing expeditions' in oude dossiers en met het beluisteren van steeds meet geluidsopnames van verhoren. Nogal wat verzoeken 'moeten als niet noodzakelijk worden afgewezen'.
De belangrijkste delen van de digitale administratie van Endstra zijn volgens Plooij niet vernietigd, anders dan de verdediging van Holleeder stelt. Het relevante deel, uit het onderzoek naar witwasser Jan-Dirk Paarlberg, zal ter kennisname worden ingebracht. Inderdaad zat Endstra's administratie 'onontwarbaar vol' met informatie over notarissen en andere 'geheimhouders', dus is het volgens Plooij logisch dat die informatie is gewist na het debacle in het proces Acroniem tegen de Hells Angels: toen de rechtbank die hele zaak van tafel had geveegd omdat het Openbaar Ministerie in die zaak gesprekken tussen 'geheimhouders' (advocaten in dat geval) en verdachten niet waren vernietigd.
Een dossier over een onderzoek naar 'afpersing van Willem Endstra door John Mieremet', waarom de verdediging vraagt, bestaat niet. Er was alleen een onderzoek naar mogelijke afpersing van broer Haico Endstra door Mieremet, ná de liquidatie van Willem Endstra. Plooij: "We zouden het zeker geven als het er was, maar wat de verdediging vraagt, is er dus niet."
Dat zijn oud-misdaadcompagnon Cor van Hout in verschillende onderzoeken vaker 'is getapt' (afgeluisterd) dan justitie tot nu toe heeft ingebracht, zoals Holleeder denkt, kan deels berusten op een misverstand, zegt Plooij. Waar eerder de indruk is gewekt dat Van Hout in een onderzoek genaamd 'Kreeft' is afgeluisterd, zoals Holleeder bijvoorbeeld denkt, klopt niet, stelt de advocaat-generaal.
Aanklager Lars Stempher wil dat het verzoek om 'een gedragskundige rapportage' over zus Astrid Holleeder wordt afgewezen. Het zou een grove schending van haar privacy zijn haar tot een onderzoek naar haar psyche te dwingen.
De aanklagers komen hun belofte na het kort te houden: het woord is weer aan de advocaten.
OM is aan het woord
Advocaten-generaal Koos Plooij en Lars Stempher krijgen nu de gelegenheid te reageren op de verzoeken van de advocaten. De hofvoorzitter vraagt ze ook wat te zeggen over 'de omvang van het hoger beroep'.
Aanklager Plooij belooft 'het heel kort te houden'. Zijn stuk beslaat vier pagina's.
"Deze strafzaak kent veel invalshoeken en gezichtspunten. Het gaat om moorden op personen met elk een criminele geschiedenis. Over getuigen en hun reden te spreken," zegt Plooij. "Eindeloos veel getuigen zijn gehoord in talloze onderzoeken waaruit is geput om de waarheid van de jaren 2002 tot 2006 goed te kunnen construeren. Met als doel antwoord te krijgen op de vraag: is alles op de aanklacht wettig en overtuigend bewezen? Het overgrote deel van het bewijs bestaat uit verklaringen van getuigen. Uiteindelijk gaat het om de betrouwbaarheid van de getuigen en de verdachte."
De rechtbank achtte de belastende verklaringen van getuigen betrouwbaar en het relaas van Holleeder niet, memoreert Plooij. "De verdachte is het met dat oordeel fundamenteel oneens."
Holleeders laptop is stukgegaan, waardoor hij in de Extra Beveiligde Inrichting in Vught niet aan zijn zaak kan werken. Plooij: "Er is een nieuwe besteld die nu wordt beveiligd. Dat is echt uniek, geen andere verdachte krijgt zo'n nieuwe laptop. Hij krijgt hem zo snel mogelijk: we denken eerder in dagen dan in weken."
© ANP — Rechtbanktekening van Willem Holleeder tijdens de eerste regiezitting van het hoger beroep. We zijn weer begonnen
Alle partijen zijn weer terug na de lunch. De voorzitter van het gerechtshof heeft nog wat vragen aan de advocaten, over details. Advocaat Sander Janssen maakt het punt dat hij tegenover de rechtbank ook vaak heeft gemaakt: hij wil inzage in de overeenkomst die de zussen Astrid en Sonja Holleeder sloten met het Openbaar Ministerie nadat ze geweigerd hadden nog te verklaren. Op grond van die overeenkomst spraken ze vervolgens toch weer. Maar die overeenkomst bleef geheim en de rechtbank stond dat toe. Janssen: "Ik wil weten wat ze over de streep heeft getrokken, zoals je van kroongetuigen ook wil weten wat in de deal staat die ze met de staat hebben gesloten."
Zitting is geschorst
De rechtbank pauzeert tot 13.00 uur. Daarna krijgen advocaten-generaal Lars Stempher en Koos Plooij het woord om op de verzoeken van de advocaten te reageren.
Vaststellingsovereenkomst over gokhallen op de Wallen
Holleeder krijgt nu de gelegenheid om het stuk toe te lichten dat hij heeft meegenomen. Het gaat om een vaststellingsovereenkomst over de gokhallen op de Wallen die Endstra in 1996 had gekocht van de Heinkenontvoerders. Endstra zette die hallen meteen weer op naam van buitenlandse firma's. Pas in februari 2000 zette Endstra op papier hoe het met die hallen zat. Holleeder vindt het tekenend voor Endstra's werkwijze: "Hij doet alle zaken mondeling en dan gaat-ie dat weer later in constructies zetten en op titels die hem dan goed uitkomen. Zo deed-ie dat altijd."
Wat Holleeder zeggen wil: dat tientallen miljoenen van Endstra via zakenman Jan-Dirk Paarlberg via vage constructies zijn weggesluisd, bewijst niet dat Endstra is afgeperst, maar tekent gewoon zijn vaste manier van doen.
Advocaten willen meer onderzoek naar verhouding Endstra en Mieremet
Holleeder en zijn advocaten vermoeden dat veel meer onderzoek is gedaan naar de verhouding tussen John Mieremet en Willem Endstra dan nu bekend is. De Jonge roept het Openbaar Ministerie opnieuw op 'in die onderzoeken zo goed mogelijk inzage te geven'. Dat verzoek is ook in de eerste ronde bij de rechtbank vaker gedaan.
© ANP — Topcrimineel John Mieremet werd later in Thailand geliquideerd. De aanklagers hebben altijd volgehouden dat Willem Endstra John Mieremet niet als afperser heeft neergezet. Dat terwijl Mieremet zelf in 2002 in De Telegraaf vertelde hoe hij met een pistool het kantoor van Endstra was binnengestormd om zijn ingelegde miljoenen op te eisen. In zijn interviews met De Telegraaf vertelde Mieremet toen dat Endstra 'de bankier van de onderwereld' was en Holleeder 'zijn sterke arm'.
Aanklager Koos Plooij sprak in de periode kort voor die interviews ook met Endstra over onder anderen Mieremet. Daar willen Holleeders advocaten nu verslag van krijgen. Het treft dat Koos Plooij nu weer als advocaat-generaal in de zaal zit in Holleeders hoger beroep.
Strafproces tegen Jan-Dirk Paarlberg
Advocaat Sander Janssen wil ook alle stukken krijgen over het strafproces tegen Jan-Dirk Paarlberg.
© ANP — Sander Janssen, advocaat van Willem Holleeder. Helaas is ooit bedacht dat zowel de zaak over de moord op Willem Endstra als het financiële onderzoek naar het witwassen van de vermoede afgeperste miljoenen en de hele zaak tegen Jan-Dirk Paarlberg de codenaam 'Enclave' moesten krijgen. Daardoor is er nu onduidelijkheid over welke Enclave-dossiers de verdediging en het gerechtshof wel en niet hebben.
Advocaten Holleeder geloven niet dat administratie Endstra vernietigd is
De Jonge snijdt een nieuw belangrijk punt aan: de beweerde vernietiging van de administratie van de in 2004 geliquideerde malafide vastgoedbaron Willem Endstra. De fysieke administratie was na onderzoek naar zijn afpersing en liquidatie teruggegeven aan Endstra's nabestaanden. Het Openbaar Ministerie stelt dat de digitale kopie is vernietigd. Dat zou zijn gebeurd omdat in die stukken 'geheimhouders' waren geciteerd, zoals notarissen.
Holleeder en zijn advocaten geloven daar niets van en eisen opheldering.
De digitale versie van Endstra’s administratie zou zijn vernietigd nadat de Amsterdamse rechtbank de grote zaak Acroniem tegen de Hells Angels van tafel had geveegd omdat justitie gesprekken tussen verdachten en ‘geheimhouders’ zoals advocaten tegen alle regels in niet had gewist.
Het Openbaar Ministerie is na dat debacle ook in andere strafzaken gaan controleren of 'geheimhoudersgesprekken' in dossiers zaten, om die vervolgens te vernietigen.
Holleeders advocaten willen Endstra’s administratie kunnen inzien om te onderbouwen dat Holleeder de vastgoedbaron niet heeft laten vermoorden na hem eerst te hebben afgeperst. Aan de betalingen van Willem Endstra aan Holleeders beweerde witwasser Jan-Dirk Paarlberg lagen volgens de verdediging wél legitieme zakelijke deals ten grondslag. Dat Paarlberg tot aan de hoogste instantie voor dat witwassen is veroordeeld, wil volgens de advocaten niet zeggen dat zijn verhaal over legitieme deals niet kan kloppen.
Advocaat Desiree de Jonge noemt het ‘ondenkbaar’ dat justitie Endstra's administratie daadwerkelijk heeft vernietigd, zoals aanklagers Koos Plooij en Lars Stempher aan de advocaten hebben geschreven.
"Hoezo komt het Openbaar Ministerie nu, 13 jaar na dato, ineens met dit argument op te proppen terwijl er noch in Kolbak (Holleeders afpersingszaak), noch in de zaak van (witwasser) Jan-Dirk Paarlberg, noch in het moordonderzoek Enclave (over de liquidatie van Endstra) ooit melding is gemaakt van deze vernietiging van bewijsmateriaal?” vraagt De Jonge zich af. "Dit is een gang van zaken die totaal onbegrijpelijk en onnavolgbaar is.”
De Jonge: "Ik zou het Openbaar Ministerie heel lief aan willen kijken en vragen of niet toch nog ergens een kopie van die administratie van Endstra is."
De advocaten verwachten dat die administratie voering kan geven aan Holleeders theorie dat niet hij, maar John Mieremet de vastgoedbaron heeft afgeperst, maar dat Endstra daarvan Holleeder ten onrechte de schuld in de schoenen heeft geschoven in de vijftien geheime gesprekken die hij kort voor zijn gewelddadige dood met de geheime dienst van de recherche voerde.
'Frustratie' bij raadsvrouw Holleeder
Het 'frustreert' raadsvrouw Desiree de Jonge dat het Openbaar Ministerie geregeld 'formalistisch' reageert als de verdediging van Holleeder 'bronmateriaal' wil kunnen bestuderen om getuigen goed te kunnen verhoren en hun verhalen goed wil kunnen duiden.
© ANP — Desiree de Jonge, de advocaat van Willem Holleeder. De Jonge vindt dat 'niet ineens een hoge drempel moet worden opgeworpen' als de verdediging om stukken vraagt. "Wij verzoeken uw hof daarin te voorzien wanneer het Openbaar Ministerie die toegang tot stukken niet wil verlenen."
Holleeders advocaten willen de geluidsopnames kunnen beluisteren van verhoren van belangrijke getuigen, omdat mogelijk 'niet alles wat is gezegd op papier is gekomen'. Ferry de Kok heeft bijvoorbeeld verklaard over 'platte' (corrupte) politiecontacten van de in 2005 geliquideerde John Mieremet. Er zou op enig moment zelfs 'een heel team aan de deur hebben gestaan' bij Mieremet.
Het is voor de verdediging vooraf vaak ondoenlijk aan te geven wat voor relevants ze precies zouden kunnen vinden in dossiers over bijvoorbeeld oude moorden, zegt De Jonge. Neem het onderzoek naar de liquidatie van onderwereldkopstuk Stanley Hillis in 2011. Hillis vormde volgens justitie met Dino Soerel en Holleeder een crimineel driemanschap, wat Holleeder stellig weerspreekt. In het onderzoek naar de liquidatie van Hillis, en de onderzoeken naar de criminele gangen van Hillis die bij leven liepen, kunnen heel belangrijke bevindingen zitten waarvan de verdediging kennis wil kunnen nemen omdat bewijzen mogelijk beter inzicht kunnen geven in hoe het dan wél zat als Holleeder niet onderdeel was van een driemanschap.
Allerlei toentertijd relevante criminelen kunnen ook rollen hebben gespeeld die nu aan Holleeder zijn toegedicht.
In de Amsterdamse onderwereld speelden in de jaren voor de liquidaties waarvoor Holleeder is veroordeeld talloze conflicten, zoals de verdediging ook tegenover de rechtbank zeer uitvoerig heeft uiteengezet. De advocaten willen nu opnieuw 'een zo volledig mogelijk beeld schetsen' van die tijd: een heel ander beeld dan de zussen Holleeder en ex Sandra den Hartog veel later zouden schetsen.
Belangrijke figuren zoals Ferry de Kok en Mink Kok zijn in de eerste ronde verhoord vóórdat nieuwe relevante informatie boven tafel kwam. Daarom is het volgens advocaat De Jonge van groot belang hen opnieuw te verhoren.
Advocaat Holleeder: Geheugen zussen Holleeder moet haperen
Holleeder en zijn advocaten zullen het hof aantonen dat de rechtbank 'een werkelijkheid heeft vastgesteld die er niet is geweest', belooft Janssen. De zussen kúnnen geen juiste herinneringen hebben aan zaken die zich lang geleden hebben afgespeeld. Hun geheugen moet haperen.
Janssen hoopt dat het hof alle door Holleeder en zijn advocaten aangebrachte getuigen op zitting wil verhoren, 'om zelf te kunnen zien en horen hoe zij spreken'. Het gaat veelal om getuigen uit het criminele milieu, die heel andere verhalen vertellen dan Holleeders zussen en ex. Het idee is dat de raadsheren (zoals de rechters in hoger beroep heten) zich zelf kunnen laten overtuigen door de getuigen zelf te spreken en zich niet moeten beperken met verslagen op papier.
Enkele belangrijke getuigen die de advocaten op de zitting zouden willen verhoren zijn beroepscriminelen zoals Jesse R. (een andere cliënt van Sander Janssen die levenslang kreeg voor liquidaties), Mink Kok (onderwereldkopstuk dat inmiddels in Libanon verblijft omdat hij vanwege een belastingschuld niet naar Nederland kan), Ferry de Kok (ex-vertrouweling van de vermoorde John Mieremet en later van Willem Holleeder, nu ook paparazzi-fotograaf) en hasjhandelaar Norbert Stok.
Ook ex-officier van justitie en ex-staatssecretaris Fred Teeven staat op het lijstje. Die voerde tal van onderhandeling met criminele kopstukken uit de jaren negentig en kan ontwikkelingen in het milieu toelichten en duiden.
De verdediging wil in totaal 43 getuigen verhoren op zitting. Dat lijken er voor een hoger beroep heel veel, maar volgens advocaat Desiree de Jonge is dat vanwege de enorme omvang van de zaak wel noodzakelijk.
Onder de getuigen zijn uiteraard ook de zussen Astrid en Sonja Holleeder en ex Sandra den Hartog, maar ook opmerkelijke figuren zoals de tandarts van de Extra Beveiligde Inrichting in Vught waar Holleeder vast zit. Verder gaat het om tientallen criminelen, wat rechercheurs en een vooraanstaande officier van justitie die een hoofdrol speelde in liquidatiezaak Passage (tegen Holleeders medeverdachten) en die inmiddels het Team Criminele Inlichtingen leidt.
Bewijsconstructie
Het hoger beroep moet voortbouwen op ‘het onzettend vele werk dat de afgelopen jaren is gedaan’, zegt advocaat Sander Janssen te beseffen. Hij wil niet te veel in herhaling vallen. ‘De kern van het hoger beroep’ is de stelling van de verdediging dat ‘de rechtbank geen recht heeft gedaan aan alles wat we in de loop der jaren naar voren hebben gebracht’. “De kern zal de vraag zijn waarin het in alle strafzaken draait: heeft het Openbaar Ministerie wettig en overtuigend de gedragingen bewezen die op Holleeders aanklacht staan? Onverminderd en evenveel kracht zeggen wij: dat is níet het geval.”
© ANP — Aankomst van advocaten Sander Janssen en Desiree de Jonge bij het gerechtshof. Advocaat Janssen 'werd compleet overvallen' door de bewijsconstructie die de rechtbank heeft gebouwd. Holleeder en zijn advocaten vinden dat de rechtbank hun jarenlange werk 'buiten beschouwing heeft gelaten' en vooral uitgaat van de getuigenissen van zussen Astrid en Sonja Holleeder en zijn ex-vriendin Sandra den Hartog.
In belangrijke moorddossiers is Holleeder juist 'de grote afwezige', maar 'de rechtbank heeft Holleeder koste wat kost willen veroordelen en het gebrek aan bewijzen mocht daaraan niet in de weg staan'.
"Wij zijn sterk van oordeel dat in eerste aanleg iets helemaal niet goed is gegaan," zegt Janssen. "We hebben wel het volste vertrouwen dat het bij u beter zal gaan. Wat de rechtbank heeft gedaan is ongekend: men is er van uit gegaan dat de vrouwen de waarheid spreken en hebben alle bewijzen die daarmee niet stroken, buiten beschouwing gelaten. Wij waren echt niet de enigen onder de mensen die deze zaak volgen die hooglijk verbaasd waren door het vonnis van de rechtbank."
OM wil stukken laten toevoegen
Het Openbaar Ministerie wil stukken laten toevoegen uit afpersingszaak Andes (waarin Holleeder een bijrol speelde en crimineel Danny K. en oud-topvechter Dick Vrij hoofdrollen hadden) en onderzoek Enclave. Dat zijn twee onderzoeken: naar het witwassen van de van Willem Endstra afgeperste miljoenen en naar de moord op Endstra. Hier zal dat witwasonderzoek bedoeld zijn, want de moordzaak is uiteraard al lang onderwerp van Holleeders liquidatiezaak.
Holleeder: 'Endstra liegt en bedriegt'
Holleeder herhaalt dat de vermoorde Willem Endstra 'liegt en bedriegt' als hij in zijn geheime gesprekken met de recherche kort voor zijn dood met de recherche spreekt. Hij heeft een 'vaststellingsovereenkomst' meegenomen waarin afspraken zijn gemaakt over de roemruchte gokhallen op de Wallen, die Holleeder ooit samen met mede-Heinekenontvoerder Cor van Hout bezat.
Hij gaat het hof te vlug: dat wil pas later ingaan op de inhoud van dat contract. Eerst zijn er nog allerlei formaliteiten door te nemen, voornamelijk over ingebrachte stukken en gewisselde correspondentie in de aanloop naar de zitting van vandaag. Dat zijn heel diverse stukken, rijp en groen door elkaar.
'Ik heb niemand opdrachten gegeven voor liquidaties'
Op de vraag waarom hij in hoger beroep is gegaan, herhaalt Holleeder wat hij al jaren zegt: "Ik heb niemand opdrachten gegeven voor liquidaties. Ik heb daar geen geld voor ter beschikking gesteld en ook geen informatie. Ik ben daar wel voor veroordeeld. Daarom kom ik nu maar bij het hof."
© ANP Graphics — Rechtbanktekening van Willem Holleeder. Voorlezen aanklacht
Advocaten-generaal Koos Plooij en Lars Stempher krijgen als eerste het woord. Plooij begint met het voorlezen van de aanklacht. Daarop staan de volgens justitie door Holleeder gegeven opdrachten tot de poging tot moord op crimineel John Mieremet in 2002, de liquidatie van crimineel Cor van Hout en diens metgezel Robert ter Haak in 2003, de liquidatie van Willem Endstra en het zwaar verwonden van zijn zakenpartner David Denneboom in 2004, de liquidatie van John Mieremet en Kees Houtman in 2005 en de liquidatie van de criminele kroegbaas Thomas van der Bijl in 2006.
Doorstart
De voorzitter spreekt van 'een soort doorstart van de strafzaak'. "Het verwijt tegen u zal u bekend zijn. We zullen straks met u praten over uw reden in hoger beroep te gaan en uw verzoeken voor bijvoorbeeld het nader horen van getuigen."
Op anderhalve meter
Willem Holleeder (61) zit voor het eerst weer in een rechtszaal sinds hij tot levenslang is veroordeeld voor het geven van opdrachten voor liquidaties, in een 'regiezitting' in de aanloop naar zijn hoger beroep. In de zwaarbeveiligde rechtszaal op Schiphol zit hij keurig op anderhalve meter van zijn advocaten: aan zijn linkerhand Sander Janssen, aan zijn rechterhand Desiree de Jonge. Zoals altijd is hij geheel in het zwart gekleed. De voorzitter van het gerechtshof legt hem zijn rechten uit. Die kent hij al heel wat jaren uit zijn hoofd.
© ANP — Desiree de Jonge, de nieuwe advocaat van Willem Holleeder. De Jonge neemt de verdediging over van haar kantoorgenoot Robert Malewicz. Extra onderzoek
Vanaf 10.00 uur staan advocaten-generaal Koos Plooij en Lars Stempher in de zwaarbeveiligde rechtszaal op Schiphol in de appèlzaak voor het eerst weer tegenover Willem Holleeder (Amsterdam, 29 mei 1958), die wordt bijgestaan door zijn advocaten Sander Janssen en Desiree de Jonge.
Ze zullen vooral met het gerechtshof bespreken welk nader onderzoek moet worden gedaan.
Te denken valt aan extra onderzoek dat de advocaten willen naar het trauma dat zus Astrid ook zelf zegt te hebben opgelopen doordat haar broer de familie terroriseerde. Heeft een posttraumatische stressstoornis haar herinneringen vertekend? Dat zou de cruciale verklaringen van Astrid, haar zus Sonja (weduwe van de in 2003 geliquideerde Cor van Hout) en Holleeders ex-vriendin Sandra den Hartog (weduwe van de in 2000 geliquideerde crimineel Sam Klepper) in een ander daglicht kunnen plaatsen, vinden Holleeder en zijn raadslieden.
Ze hopen ook dat het gerechtshof veel meer gewicht geeft aan hun alternatieve scenario’s over liquidaties, waarin andere criminelen verantwoordelijk zijn voor de dood van de zes slachtoffers.
Holleeders verdediging heeft die scenario’s zéér uitvoerig geschetst, maar tot grote teleurstelling van Holleeder en zijn advocaten heeft de rechtbank uiteindelijk weinig acht geslagen op die theorieën.
Spiegelpaleis
De onderwereld was in de periode rond de aan Holleeder toegeschreven liquidaties en moordpogingen (2002 tot 2006) als ‘een spiegelpaleis’ waarin je de weg alleen kunt vinden door naar de vloer te kijken, zei rechtbankvoorzitter Frank Wieland nadat Holleeder levenslang was opgelegd voor alle aanklachten. Tussen alle leugens in het criminele milieu is het zaak ‘naar de basis te kijken’, zei hij. Die basis vormden in de visie van de rechtbank de rode draden in het dossier: de vele getuigenverklaringen naast alle tastbare bewijzen, plus bijvoorbeeld het gegeven dat alle vijf vermoorde criminelen voor hun dood hadden gesproken over conflicten met Holleeder.
Behalve de zussen en ex hebben twee kroongetuigen Holleeder en zijn toenmalige getrouwen van moordopdrachten beschuldigd, plus de door een bizar ongeluk omgekomen Turks-Nederlandse crimineel Hidir Korkmaz en bijvoorbeeld de anonieme, bedreigde getuige Q5. Die laatste zegt Holleeder en zijn getrouwen in een club te hebben horen schreeuwen over wie dood moesten.
Orgel
De verdediging zal in hoger beroep opnieuw alle liquidaties ter discussie stellen waarvoor Holleeder ‘volledig ten onrechte’ is veroordeeld. Het gaat om de moord op mede-Heinekenontvoerder Cor van Hout en diens toevallige metgezel Robert ter Haak in januari 2003; de liquidatie van de malafide vastgoedbaron Willem Endstra in mei 2004; de liquidaties van crimineel John Mieremet en handelaar in hasj en vastgoed Kees Houtman in november 2005 en de moord op de criminele kroegbaas Thomas van der Bijl in april 2006. Ook zou Holleeder opdracht hebben gegeven voor een mislukte poging John Mieremet al in februari 2002 te vermoorden.
Volgens de verdediging is de rechtbank totaal niet kritisch geweest op de getuigen en de bewijsmiddelen. Dus gaan Holleeder en zijn advocaten in hoger beroep vol op het orgel om hem alsnog vrijgesproken te krijgen.
De beide aanklagers zijn voor Holleeder goede bekenden.
Lars Stempher deed liquidatiezaak Vandros ‘in eerste aanleg’, toen samen met officier van justitie Sabine Tammes. Koos Plooij deed de afpersingszaak Kolbak waarin Holleeder tot negen jaar cel werd veroordeeld, en bijvoorbeeld de zaak tegen Holleeders witwasser Jan-Dirk Paarlberg.
