Dit liveblog wordt afgesloten. Bedankt voor het lezen.
Voor de laatste ontwikkelingen rondom de oorlog in Oekraïne lees je hier het nieuwe liveblog.
Eventuele toekomstige neutraliteit van Oekraïne kan alleen worden toegezegd na een referendum. Dat zou zeker drie miljoen handtekeningen van de bevolking vereisen en kan een jaar duren, zegt de Oekraïense onderhandelaar David Arachamia volgens onder meer de BBC en The Guardian in een tv-interview.
De neutraliteit van het land, die ter sprake kwam tijdens onderhandelingen met Rusland in Istanbul, is volgens Arachamia 'een vraag voor het volk, niet voor politici'. Een referendum is volgens hem 'een langdurige procedure die alleen in vredestijd plaats kan vinden'.
Rusland eist van Oekraïne dat het zich bijvoorbeeld nooit aan zal sluiten bij de NAVO. Oekraïense onderhandelaars zeiden dinsdag dat dit tot de mogelijkheden behoort, maar alleen als grote landen, ook van de NAVO, via de VN-Veiligheidsraad veiligheidsgaranties bieden.
De moraal onder Russische soldaten is laag, troepen zouden weigeren bevelen op te volgen en er is aan de Russische kant een tekort aan wapens. Ook zouden de Russen tijdens de oorlog in Oekraïne per ongeluk een eigen vliegtuig uit de lucht hebben geschoten, meldt de chef van de Britse inlichtingendienst GCHQ tijdens een werkbezoek aan Australië.
De uitspraken van GCHQ-chef Jeremy Fleming in Canberra sluiten volgens The New York Times aan bij informatie die de Amerikaanse inlichtingendiensten de afgelopen weken prijsgaven. Volgens Fleming heerst er 'chaos' binnen het Russische leger, dat wordt geteisterd door allerhande problemen.
De inlichtingenchef gaat niet verder in op details. Zo is het niet duidelijk waar Russische troepen het eigen toestel neergeschoten zouden hebben.
De bewering van Amerikaanse inlichtingendiensten dat de Russische president Vladimir Poetin verkeerd wordt geïnformeerd, klopt volgens Fleming. ,,Zijn adviseurs zijn bang hem de waarheid te vertellen", aldus de chef.
Het is volgens het kabinet vooralsnog niet nodig om gebouwen op te eisen om onderdak te bieden aan Oekraïense vluchtelingen, meldt verantwoordelijk staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie) aan de Tweede Kamer. Hij ziet 'voor de activering van dergelijke (verdergaande) noodbevoegdheden, waarbij ook grondrechten in het geding zijn, op dit moment onvoldoende aanleiding'.
Van der Burg kondigde woensdag het noodrecht af, waardoor gemeenten toch verplicht zijn om vluchtelingen op te vangen. Burgemeesters in het Veiligheidsberaad zouden het kabinet eerder hebben ook gevraagd om de om mogelijkheid panden te vorderen, wat met een noodwet kan worden geregeld.
Voorlopig is dat dus niet nodig, zegt Van der Burg. En het kabinet hoopt 'dat het ook in de toekomst niet noodzakelijk wordt hiertoe over te gaan'.
De onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland worden vrijdag digitaal voortgezet, meldde de Oekraïense onderhandelaar David Arachamia woensdag. Oekraïne was volgens Arachamia graag opnieuw fysiek om de tafel gegaan, maar Rusland weigerde dit. Volgens het Kremlin moet er eerst verder gewerkt worden aan een verdrag tussen de twee landen. De vredesonderhandelingen werden woensdag weinig hoopvol beëindigd.
Delegaties van beide kanten waren een dag eerder nog positief over onderhandelingen in Istanbul, waarbij Oekraïne onder meer voorstellen deed over toekomstige neutraliteit en Rusland beloofde troepen terug te trekken.
Zorgverleners moeten 'indien nodig laagdrempelig en zonder administratieve lasten een professionele tolk kunnen inzetten' om goed met Oekraïense patiënten te communiceren. ,,Dit moet zo snel mogelijk georganiseerd worden", zegt Eric van der Burg, de staatssecretaris die over asiel gaat.
Vooral voor zorgverleners die veel Oekraïense vluchtelingen behandelen is de normale werkwijze voor tolken 'onvoldoende passend'. In die gevallen kunnen zorgverleners dus een beroep doen op professionele tolken.
Het kabinet zet voor de periode tot en met juni van dit jaar 1,6 miljoen euro opzij voor het inhuren van professionele tolken. Maar Van der Burg wijst erop dat er een gebrek is aan 'tolken die de juiste taal spreken'. In sommige gevallen moeten zorgverleners dus op een andere manier zien te communiceren met hun Oekraïense patiënten. Het ministerie van Volksgezondheid gaat hierover praten met de betrokken partijen.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski stelt dat de onderhandelingen met Rusland vooralsnog 'niets concreets' hebben opgeleverd. In zijn dagelijkse videoboodschap zegt Zelenski dat hij 'de mooie woorden' niet gelooft en daarom ook twijfelt aan de Russische bewering dat troepen zich terugtrekken.
Het Kremlin beloofde eerder deze week de militaire operaties tegen Kiev en de noordelijke stad Tsjernihiv drastisch terug te schroeven. Woensdag meldde het ministerie van Defensie in Moskou juist dat de troepen zich hergroeperen om zich te gaan richten op de 'bevrijding' van de separatistische Donbas-regio in het oosten van het land.
Zelenski bevestigt de voorbereidingen van deze nieuwe aanval in zijn videoboodschap. ,,Maar wij geven niets weg. We zullen vechten voor elke meter van ons grondgebied", aldus de president.
De toon van Zelenski over de onderhandelingen is vergelijkbaar met die van het Kremlin. ,,We kunnen niet stellen dat er iets veelbelovends of enige doorbraak was", zei de Russische woordvoerder Dmitri Peskov woensdag over de gesprekken.
Russische troepen zijn begonnen zich terug te trekken van de oude, in 1986 ontplofte kerncentrale in het Noord-Oekraïense Tsjernobyl. De manschappen hadden het complex in de regio van de Oekraïense hoofdstad Kiev kort na het begin van hun invasie vijf weken geleden veroverd.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie trekken de militairen in de richting van Belarus, een Russische bondgenoot. Het is nog onduidelijk of iedereen vertrekt. Het Pentagon ziet ook andere troepenverplaatsingen weg van Kiev. De Amerikanen houden er rekening mee dat een deel naar het oosten van Oekraïne moet om daar verder te vechten.
Enkele dagen geleden verlieten de Russen na een korte bezetting al de stad Slavoetitsj, waar personeel woont van de kerncentrale van Tsjernobyl.
© REUTERS — Tsjernobyl. Rusland heeft voor donderdag een staakt-het-vuren aangekondigd bij de belegerde Oekraïense stad Marioepol, om de evacuatie van burgers mogelijk te maken. Het bestand moet ingaan om 10.00 uur (plaatselijke tijd) en is volgens de Russische strijdkrachten 'uitsluitend voor humanitaire doeleinden' bedoeld, meldt het Russische persbureau Interfax.
Volgens de Russen kunnen inwoners de havenstad aan de Zee van Azov verlaten om via Berdjansk naar Zaporizja te gaan.
De Oekraïense zijde krijgt tot donderdagochtend 06.00 uur om ook een staakt-het-vuren af te kondigen en Rusland, de Verenigde Naties en het Internationale Rode Kruis schriftelijk te informeren. Oekraïne en Rusland hebben elkaar er herhaaldelijk van beschuldigd vluchtroutes voor inwoners van de stad onmogelijk te maken.
De Franse president Emmanuel Macron heeft onlangs in een telefoongesprek met ambtsgenoot Vladimir Poetin aangedrongen op een humanitaire hulpactie voor de stad die al wekenlang zwaar beschoten wordt door Russische troepen. De Oekraïense autoriteiten meldden dinsdag dat daarbij al minstens 5000 doden zijn gevallen.
De Russische president Vladimir Poetin zou tijdens een telefoongesprek met de Franse president Emmanuel Macron dinsdagavond hebben gezegd dat de bombardementen in Marioepol enkel zouden ophouden indien de Oekraïense troepen in die stad zich overgeven. Dat meldt het Kremlin zelf.
Poetin zou naar eigen zeggen 'plannen om burgers te evacueren uit Marioepol overwegen'. De Russische president legde de nadruk daarvoor op 'het neerleggen van de wapens van nationalistische troepen'.
© via REUTERS — De Russische president Vladimir Poetin. Nabij de Oekraïense steden Kiev en Tsjernihiv is een hergroepering van de Russische troepen aan de gang. Dat zegt het ministerie van Defensie in Moskou. Na de onderhandelingen in Istanboel dinsdag had het Kremlin al gezegd dat het zijn militaire activiteit rond die twee steden 'fundamenteel' zou terugschroeven, maar in de nacht van dinsdag op woensdag werd Tsjernihiv opnieuw gebombardeerd, aldus de gouverneur.
Het Russische ministerie van Defensie laat weten dat de soldaten daar hun hoofdopdracht vervuld hebben. Het doel van de troepeninzet was 'in de eerste plaats de voltooiing van de operatie voor de volledige bevrijding van de Donbass'.
De 'zogenaamde terugtrekking van troepen' was meer een rotatie van eenheden, bedoeld om de Oekraïense militaire leiding te misleiden, zo deelde de militaire leiding in Kiev dinsdagavond laat mee. Het was ook bedoeld om de valse indruk te wekken dat het plan om Kiev te omsingelen werd opgegeven.
Het kabinet is bang dat Oekraïense vluchtelingen die worden opgehaald uit buurlanden als Polen en Slowakije in handen vallen van mensenhandelaren met slechte bedoelingen.
Buurlanden van Oekraïne vragen in de strijd tegen mensenhandel steeds vaker aan organisaties die vluchtelingen komen ophalen een officiële verklaring of iemand het recht heeft om mensen mee te nemen. Nederland zal die verklaringen niet afgeven, zegt staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel). ,,Zo willen we voorkomen dat mensen worden opgehaald in het kader van misstanden.’’
Lees hier meer over de zorgen over mensenhandel in Oekraïense vrouwen.
© Getty Images — Een Oekraïense vrouw steekt met haar kinderen de grens met Polen over. Vanwege de aanhoudende komst van vluchtelingen uit Oekraïne activeert het kabinet vanaf vrijdag het noodrecht (wat iets anders is dan de noodtoestand). Het houdt in dat vanaf vrijdag burgemeesters wettelijk verantwoordelijk zijn voor de opvang van Oekraïners. Tot nu toe moest het kabinet nog aan gemeenten vragen of ze Oekraïners wilden opvangen. ,,Nu wordt dat hun taak’’, zei staatssecretaris Van der Burg (Asiel) na afloop van een crisisoverleg tussen betrokken bewindslied.
De Verenigde Staten hebben het door Rusland aangevallen Oekraïne nog eens 500 miljoen dollar (448 miljoen euro) financiële hulp aangeboden. Washington kwam de afgelopen tijd al met forse bedragen over de brug, vooral als militaire steun.
De Amerikaanse president Joe Biden kondigde de jongste bijdrage aan in een telefoongesprek met zijn Oekraïense ambtgenoot Volodimir Zelenski, aldus het Witte Huis. De twee hebben regelmatig contact sinds de Russische invasie vijf weken geleden. Ze spraken ook deze keer over de Amerikaanse mogelijkheden de Oekraïense strijdkrachten verder te ondersteunen.
Voetballer Donny van de Beek heeft via zijn Oekraïense ploeggenoot bij Everton, Vitali Mikolenko, aangeboden vluchtelingen uit het door oorlog getroffen Oekraïne te helpen. ,,Donny is bereid de mensen bij de grens te laten ophalen”, zegt Mikolenko. ,,Samen met zijn vader wil hij dan een huis voor ze huren, in Polen of Nederland.”
© REUTERS — Donny van de Beek (links) steunt Oekraïne bij de warming-up voor het duel tegen Tottenham Hotspur. Russische troepen rond de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn zich volgens het ministerie van Defensie in Moskou aan het hergroeperen om zich te gaan richten op andere gebieden en de 'bevrijding' van de separatistische Donbas-regio in het oosten van het land. De mededeling komt een dag nadat het ministerie aankondigde de militaire operaties tegen Kiev en de noordelijke stad Tsjernihiv drastisch terug te schroeven, ter ondersteuning van de vredesonderhandelingen.
Dat besluit werd in het Westen en Oekraïne met scepsis begroet, zeker nadat Tsjernihiv in de nacht toch zwaar werd gebombardeerd. Ook in de omgeving van Kiev zijn de aanvallen vooralsnog niet gestaakt.
Moskou heeft al eerder gezegd dat de focus nu ligt op het veroveren van de hele Donbas-regio, waar pro-Russische separatisten de zelfverklaarde republiekjes Donetsk en Loehansk hebben uitgeroepen. Delen van die provincies worden gecontroleerd door Oekraïne en het verzet in bijvoorbeeld de havenstad Marioepol is ondanks zware beschietingen nog altijd niet gebroken. De Oekraïense gouverneur van Donetsk zei dat er voortdurend granaatbeschietingen zijn langs de frontlinie.
Moskou eist dat Oekraïne afstand doet van de Donbas, dat een kleine 10 procent van het Oekraïense grondgebied beslaat. Kiev is daartoe niet bereid, maar heeft wel voorgesteld de status van het gebied voor vijftien jaar te bevriezen, mits de Russen zich terugtrekken. Overigens proberen de Russen het Oekraïense leger rond de separatistische regio's al dagen te omsingelen nadat was gebleken dat ze in het noorden onvoldoende slagkracht hadden.
Premier Mark Rutte stelt dat een eventueel vredesplan tussen Rusland en Oekraïne waarbij het laatste land stukken territorium aan Rusland verliest, niet betekent dat de sancties tegen Rusland zullen stoppen. Dat meldt persbureau Reuters. Mocht Rusland willen dat de sancties lichter worden, dan moet het land de soevereiniteit en het grondgebied van het binnengevallen land respecteren.
Vredesoverleg moet serieus zijn en geen afleiding, aldus Rutte. ,,En laat me een ding heel duidelijk maken: een vredesakkoord onder bedreiging, gepaard gaande met het verlies van Oekraïens territorium en soevereiniteit, is niet de manier om terug naar normaal te gaan. Noch zal het automatisch leiden tot het verzachten van de sancties."
De Nederlandse premier is momenteel op bezoek in Spanje. Hij spreekt er koning Felipe VI alsook de Spaanse premier Pedro Sanchez.
In zijn Herdenkingslezing (Lección Conmemorativa) van de Fundación Carlos de Amberes in het Prado Museum verklaarde Rutte dat de Russische aanval meer is dan een strijd tussen Oekraïne en de Russische agressor. 'Het is een gevecht voor democratie' en 'tegen herkolonisatie'.
De oorlog maakt helder dat Europa zijn manier van leven moet kunnen verdedigen, sprak Rutte. Om dit te bereiken moet de EU economisch nog sterker worden. Verder moet de afhankelijkheid van Russische olie en gas zo snel mogelijk worden afgebouwd en moet een sterkere EU beter gaan samenwerken met de NAVO.
De wijdverbreide en willekeurige Russische aanvallen op bevolkte gebieden in Oekraïne kunnen uiteindelijk oorlogsmisdaden worden, waarschuwt de hoge commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties. Volgens haar zit de bevolking van Oekraïne in 'een levende nachtmerrie' sinds Rusland vijf weken geleden zijn grootschalige invasie begon.
De levens van miljoenen mensen liggen overhoop omdat ze worden gedwongen hun huizen te ontvluchten of zich te verbergen in kelders en schuilkelders, terwijl hun steden worden geteisterd en vernietigd. Hoge commissaris Michelle Bachelet riep Moskou op gehoor te geven aan de krachtige internationale oproepen 'en onmiddellijk actie te ondernemen om zijn troepen van Oekraïens grondgebied terug te trekken'.
Tijdens de presentatie van haar jongste verslag over de mensenrechtensituatie in Oekraïne uitte Bachelet haar bezorgdheid over het gebruik van zogenoemde clusterbommen, die bij hun inzet ontploffen in talrijke kleinere projectielen en zo dood en verderf zaaien. Volgens de commissaris zijn er geloofwaardige beschuldigingen dat Russen dat zeker 24 keer hebben gedaan, en wordt onderzocht of ook Oekraïne zich er schuldig aan heeft gemaakt.
© AFP — Een man loopt door de Oekraïense stad Charkov met de restanten van een raket die clustermunitie kan afschieten. De wereldwijde inzamelactie voor Oekraïense vluchtelingen van onder andere de Europese Unie moet volgende week zaterdag een hoogtepunt bereiken in het Poolse Warschau. Daar zullen landen en organisaties miljarden euro's toezeggen om de nood van de Oekraïners te lenigen, hopen de organisatoren.
De inzamelcampagne, Stand up for Ukraine geheten, werd op touw gezet door de Europese Commissie en Canada. Vele tientallen artiesten en beroemdheden, van Madonna tot Billie Eilish en van U2 tot The Weekend, sloten zich aan. Met hun hulp moeten sociale media volgende week helemaal in het teken van de inzameling komen te staan, zo is de bedoeling. De campagne mondt vervolgens uit in de giftenconferentie in Warschau op zaterdag 9 april.
Er is voor Polen gekozen omdat dat land het leeuwendeel van de miljoenen Oekraïners opvangt die de oorlog in hun land zijn ontvlucht.
© Brunopress — Billie Eilish In de Oekraïense stad Irpin zijn sinds de Russische invasie begon zo'n 200 tot 300 inwoners omgekomen. Dat zegt de burgemeester van de stad, Oleksander Markusjin. Gisteren werd Irpin, dat ten noordwesten van hoofdstad Kiev ligt, door de Oekraïners terugveroverd op de Russen.
Volgens Markusjin zijn onder die doden zo'n vijftig militairen. Hij zegt dat er de afgelopen nacht voortdurend Russische luchtaanvallen waren.
© via REUTERS — Schade in Irpin.