Dit liveblog is gesloten
De stemmingen zijn klaar. Voorzitter Bergkamp bedankt iedereen en sluit de Algemene Politieke Beschouwingen af.
Alle Kamerleden lopen nog een rondje langs vak-K, waar de kabinetsploeg zit, om alle ministers persoonlijk te bedanken.
Als het aan de Tweede Kamer ligt dan maakt het ministerie van Onderwijs 100 miljoen euro vrij voor gratis lunches op scholen in kwetsbare wijken. Een voorstel van Volt en D66 krijgt voldoende steun.
Kamer wil dat de Westerscheldetunnel uiterlijk per 2025 tolvrij wordt voor personenauto's en motoren. Een meerderheid heeft de motie van ChristenUnie, CDA en SGP hiertoe gesteund. Dekking moet worden gevonden in het Nationaal Groeifonds en een 'redelijke bijdrage' van de provincie Zeeland.
Huurders die in een slecht geïsoleerd huis wonen kunnen waarschijnlijk rekenen op een stevige huurverlaging. Een meerderheid steunt een voorstel van de PvdA en GroenLinks om hun de mogelijkheid te geven korting af te dwingen bij de huurbaas als hun huis een energielabel lager dan D heeft.
We gaan door met de stemmingen.
De motie van wantrouwen tegen het kabinet, ingediend door Geert Wilders (PVV) is verworpen. Voor de motie stemden PVV, SP, BBB, FvD, Van Haga en JA21.
Rutte is klaar, einde van de tweede termijn van het debat.
Kamervoorzitter Bergkamp schorst de vergadering voor 35 minuten, daarna wordt er nog gestemd over de moties.
We gaan weer door, premier Rutte krijgt het woord om de ingediende moties te beoordelen.
Normaal gesproken beperkt de premier zich tot 'raden we af', 'nemen we over', of 'oordeel kamer', maar bij de motie over het houden van het huidige koffertje van de minister van Financiën weigert Rutte een beoordeling te geven. ,,Dat koffertje valt van ellende uit elkaar'', grapt hij. ,,Weet u wat, u zoek het maar uit!''
Gisteren ontstond er 'gedoe' over een voorstel van minister Kaag over het vervangen van het koffertje dat elk jaar gebruikt wordt voor de miljoenennota. Het zou tijd zijn voor een 'duurzamer' exemplaar, maar er klonk direct kritiek. Het huidige koffertje zou nog prima zijn.
Kamervoorzitter Bergkamp schorst tot 22.15 uur. Daarna gaat premier Rutte in op alle ingediende moties.
Als laatste krijgt Nilüfer Gündogan het woord. Ze wil aandacht vragen voor een bevolkingsgroep 'waar we het nog helemaal niet hebben gehad': vrouwen. ,,De Nederlandse vrouw werkt wel, maar niet genoeg om zichzelf te bedruipen'', zegt ze.
Verder met Pieter Omtzigt. ,,Misschien lijkt het hier gezellig, maar buiten is het ontzettend guur'', schetst hij de onzekerheid van veel mensen in Nederland. ,,Regering ga regeren, en stop met reageren'', zegt hij fel.
Hij wil weten aan wie Nederland gas verkoopt, en wat het ons oplevert.
Wybren van Haga steunt de motie van wantrouwen van Wilders (PVV).
Nu Sylvana Simons (Bij1). Ze wil onder meer dat het kabinet meer steun geeft aan studenten onder het leenstelsel.
We gaan verder met Caroline van der Plas (BBB). Ze wil dat de gevolgen van het verliezen van duizenden boeren in Nederland in kaart worden gebracht. Ook wil ze dat het prijsplafond voor energie ook rekening houdt met mensen die vanwege medische redenen boven het maximale tarief uitkomen.
Liane den Haan roept het kabinet onder meer op een landelijke hulplijn te openen voor mensen met financiële problemen.
Nu Laurens Dassen (Volt), die onder meer wil dat er gratis gezonde schoollunches komen op scholen. De motie is mede ondertekend door Paternotte (D66).
De volgende spreker is Farid Azarkan (Denk). Ook hij zegt dat het goed is dat het kabinet een streep heeft getrokken bij de opmerking van Baudet, maar het viel hem 'ook ergens tegen'. Hij vindt dat het kabinet zich ook moet uitspreken bij de ingediende motie van Wilders over de islam, dat hij een religie van terreur noemt. ,,Vervolgens blijft het helemaal stil, alsof het de normaalste zaak van de wereld is.''
Nu Kees van der Staaij (SGP). Hij wil onder meer de Westerschelde-tunnel vanaf 2025 tolvrij maken.
Caroline van der Plass (BBB), die eerder ook met het onderwerp bezig is geweest, reageert verrast op de motie en noemt het 'oncollegiaal' van de SGP dat ze is gepasseerd. Van der Staaij probeert het op te lossen door onder meer haar naam onder de motie te zetten. Daar gaat ze mee akkoord.
Forum voor Democratie maakt geen gebruik van de tweede termijn, we gaan meteen door naar Joost Eerdmans (Ja21).
Hij vindt dat de gaswinning in Groningen geen taboe mag zijn. Ook wil hij de asielinstroom beperken.
Eerdmans heeft ook een motie 'red het koffertje'. Hij wil niet dat de huidige koffer wordt vervangen door een nieuwe 'duurzamere' versie. Het voorstel van minister Kaag om het koffertje te vervangen leverde gisteren al gelijk kritiek op.
Door met Esther Ouwehand (PvdD). ,,De bestaanszekerheid van veel mensen in Nederland staat op het spel'', concludeert ze na twee dagen debatteren.
Ouwehand wil een afschaffing van de btw op onbewerkte groenten en fruit per 1 november.
Gert-Jan Segers (CU) is de volgende. Hij noemt het maatregelen van het kabinet 'zeer ambitieus', ook al erkent hij dat de plannen rond het prijsplafond nog nader besproken moeten worden.
De volgende spreker is Jesse Klaver (GroenLinks). Hij bedankt iedereen voor het 'over het algemeen prettige debat'.
Klaver heeft 'niet de illusie' dat Nederland alleen de 'planeet leefbaar kan houden'. ,,En dat doen we op dit moment niet.'' Hij vindt de antwoorden van het kabinet onvoldoende en roept op tot een aanvullend klimaatpakket voor het behalen van de doelen in 2030.
De GroenLinks-leider vindt de uitwerking van het prijsplafond rond energie niet goed genoeg. Hij is blij dat een groot deel van de Kamer dat vindt en roept het kabinet op zoveel mogelijk gezinnen mee te nemen in de regeling.
Nu Pieter Heerma (CDA). Hij is blij dat het kabinet met een aantal toezeggingen is gekomen.
Hij roept het kabinet op naast steun voor het mbk ook te kijken naar steun voor andere maatschappelijke voorzieningen.
Door met Attje Kuiken (PvdA). ,,Er is een andere houding nodig'', meent ze. Een prijsplafond is goed, maar had er allang moeten liggen. Bovendien is het veel te vaag, zegt ze. ,,Hier zit een kabinet dat niet regeert, maar slechts reageert.''
Ze wil dat het kabinet het minimumloon verhoogt naar 14 euro. Ook wil ze huurders van woning met slechte isolatie een recht op huurverlaging geven.
Nu Jan Paternotte (D66). Hij spreekt nogmaals uit dat steun aan Oekraïne belangrijk is.
Hij noemt het moment gisteren met Baudet 'een dieptepunt'. ,,Het is heel goed dat er nu een streep getrokken is.''
Bekijk hier het incident:
Ook Lilian Marijnissen (SP) stelt dat 'we niet veel wijzer zijn geworden'. Ze vindt het een groot probleem dat het kabinet op dit moment 'te weinig' doet om mensen die in de problemen zitten te helpen.
Marijnissen wil de winstbelasting voor bedrijven verhogen, en specifiek: een verhoging voor bedrijven die meer dan 1 miljoen euro winst maken. Daar wil ze een extra belastingschijf voor van 49,5 procent.
De SP lijkt de motie van wantrouwen van Geert Wilders te gaan steunen. ,,Een kabinet dat problemen veroorzaakt, gaat ze niet oplossen", zei Marijnissen
Nu Sophie Hermans (VVD), die blij is dat een aantal partijen ondanks de meningsverschillen ook bij sommige onderwerpen 'nader tot elkaar is gekomen'.
Hermans wil meer duidelijkheid rond de steunregeling voor het midden- en kleinbedrijf. Ook wil ze dat ondernemers 'zonder bureaucratisch gedoe' afbetaling van de coronasteun een half jaar kunnen uitstellen.
We gaan door met de tweede termijn. Het woord is aan PVV-leider Geert Wilders, die constateert dat we vandaag 'geen steek verder zijn gekomen'. Het prijsplafond voor energie noemt hij een 'halfbakken' plan, wat meer vragen oproept dan antwoorden geeft.
Ook ziet Wilders 'geen begin van een oplossing' rond de asielproblematiek. Hij hoopt dat zijn 'aanklacht' tegen het kabinet serieus wordt besproken in de Tweede Kamer. Realistisch gezien lijkt zo'n aanklacht kansloos.
,,Nederland verdient beter'', zegt Wilders. Daarom dient de PVV-leider een motie van wantrouwen in tegen het kabinet. Het is de 40ste keer dat Wilders formeel het vertrouwen in het kabinet opzegt. Ook wil hij per direct een asielstop en een btw-tarief van 0 procent op groente en fruit.
Rutte is klaar met zijn beantwoording. De Kamerleden gaan dineren. Kamervoorzitter Bergkamp schorst het debat tot 19.50 uur. Daarna gaan we door met de tweede termijn aan de zijde van de Kamer.
Rutte heeft zijn chocomel op, en gaat verder met de rest van de openstaande vragen.
Opnieuw een korte schorsing, over vijf minuten gaan we door.
Wilders (PVV) wil weten waarom het kabinet 600 miljoen euro van de wijkverpleging heeft weggehaald, terwijl de sector het al zo zwaar heeft. Ook wil hij dat de administratieve last verlicht wordt, zodat meer mensen in de thuiszorg willen werken.
Het gaat volgens Rutte om een bijstelling van het geld dat naar de thuiszorg gaat. Hij refereert onder meer aan de voltijdsbonus om het werk aantrekkelijker te maken.
Dat het kabinet wegliep was ‘niet zo gepland’. Maar minister Sigrid Kaag besloot al wel eerder dat Thierry Baudet een grens had bereikt. En dat deden meer bewindslieden.
,,Het is genoeg. Ik ga hier niet meer naar luisteren’’, fluisterde minister van Financiën Sigrid Kaag gisteravond tegen premier Mark Rutte. ,,Ik sta op.’’ Lees hier verder.
Rutte gaat weer verder, dit keer met een aantal vragen over justitie en veiligheid.
Voorzitter Bergkamp schorst voor een paar minuten, hoewel dat van premier Rutte niet had gehoeven.
Volgens Wilders (PVV) zijn er sinds 2010 ongeveer 1 miljoen mensen met een niet-westerse achtergrond Nederland binnengekomen. Dat heeft volgens hem 20 miljard euro gekost. Wat de PVV-voorman betreft was dat geld dat we beter hadden kunnen besteden aan de problemen in Nederland.
Rutte: ,,Volgens mij doe je er goed aan te kijken naar de asielmigratie, aangezien er ook veel mensen weer vertrekken.'' De premier zegt trots te zijn veiligheid te kunnen bieden aan mensen die het nodig hebben. Wilders is er 'helemaal niet trots op'.
Niet alle Kamerleden zijn blij met de beantwoording van Rutte:
Marijnissen (SP) bevraagt Rutte op arbeidsmigratie. Er komen volgens haar 100.000 mensen uit andere landen hier naartoe om te werken. Rutte benadrukt dat er hard wordt gewerkt aan goede opvang en huisvesting voor die arbeidsmigranten. Marijnissen: ,,Die opvang is vaak schandalig.''
Maar Marijnissen bedoelt vooral dat het kabinet 'geen grip' heeft op arbeidsmigratie. ,,Zo zwart-wit is het niet, maar er zijn wel vraagstukken'', zegt Rutte. ,,Je moet wel vaststellen dat tijdens corona heel veel Polen terug zijn gegaan naar hun eigen land, en nu niet meer komen omdat het daar ook heel goed gaat.''
Rutte gaat door op asiel. Hij erkent dat er problemen zijn 'in de keten'. De instroom is wat hoger, maar volgens Rutte niet hoger dan landen om ons heen. De problemen zitten volgens hem vooral in de opvang en doorstroom naar huizen.
Eerdmans (Ja21) pleit voor een asielstop. Hij noemt het 'beperkt' dat het kabinet alleen inzet op opvang, en niet 'aan de voorkant' optreedt. ,,Er zal net als in andere landen een rem op moeten komen.''
We gaan nu door met klimaat. Klaver (GroenLinks) en Kuiken (PvdA) vinden dat het kabinet te weinig onderneemt om alle klimaatdoelen te halen.
Rutte verwijst naar lopende onderzoeken om te bepalen hoe de doelen gehaald kunnen worden en de vraag hoe dat betaalbaar is voor huishoudens en bedrijven.
Rutte krijgt veel bijval voor zijn woorden, maar Van Haga vraagt zich af of Nederland niet moet aandringen op nieuw vredesoverleg, om te voorkomen dat we een oorlog in 'gerommeld' worden.
Rutte wil daar niets van weten en wijst op de verwoesting en gruwelijke daden gepleegd door de Russen. Hij vindt het daarom aan Oekraine zelf om te bepalen wanneer het tijd is voor nieuwe onderhandelingen over vrede. ,,En dan zullen wij dat natuurlijk steunen.''
Rutte: ,,Rusland mag deze oorlog niet winnen.'' We mogen volgens hem niet terug naar een tijdperk 'waar de macht van sterkste geldt'. De humanitaire situatie is 'vreselijk', zegt hij. ,,Het is ook onze oorlog. Daarmee bedoel ik niet dat we letterlijk in oorlog zijn met Rusland, maar dat we Oekraïne met alles wat we kunnen moeten helpen.''
,,Het zal niet stoppen met Oekraïne'', voorspelt Rutte, ,,als we nu toegeven aan chantage.'' Hij doelt op het stopzetten van de gaslevering door Rusland aan landen die sancties hebben opgelegd of andere hulp bieden aan Oekraïne.
Iedereen heeft gegeten, we gaan door met het debat. Rutte gaat zo in op de situatie op Oekraïne, maar behandelt eerst nog een aantal andere vragen over internationale kwesties.
Kamervoorzitter Bergkamp schorst voor de lunchpauze. Om 14.45 uur gaan we verder.
Kamervoorzitter Bergkamp grijpt in en houdt de premier voor dat de Kamer 'dringend behoefte' heeft aan duidelijkheid over het prijsplafond voor energie. Rutte probeert aan het begin van de tweede termijn daar nog even op terug te komen.
De oppositiepartijen en Rutte blijven steggelen over de exacte invulling en uitwerking van het prijsplafond voor energie. Marijnissen (SP) neemt het de premier kwalijk dat de aankondiging van de regeling vlak voor dit debat kwam, waardoor ze nu al uren aan het praten zijn over hoe dat dan precies moet.
Baudet slaat de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen over. Hij laat verstek gaan omdat zijn vrouw op het punt van bevallen staat, laat Baudets woordvoerder weten.
Wel schoof Baudet, net als Wybren van Haga (Groep Van Haga) tijdens het debat aan bij het NPO 2-programma Ongehoord Nieuws.
De Tweede Kamer liet Baudet gisteren eerder aan het woord dan hij eigenlijk gepland stond vanwege zijn hoogzwangere vrouw. Of hij vandaag de hele dag afwezig is, is nog onduidelijk, maar hij zal in ieder geval niet het woord voeren.
Pieter Omtzigt wil van Rutte weten welke strategie er is rond de leveringszekerheid van energie voor Nederland. Hij wil dat plan graag hebben. ,,Er moet een plan zijn, want we zijn gewoon verrast.''
Rutte erkent het belang van zo'n plan. ,,Er zijn natuurlijk altijd risico's waardoor je overvallen kan worden, zoals de oorlog in Oekraïne nu.'' Volgens de premier zijn 'de huidige instrumenten' echter voldoende.
Wilders gaat door en verwijst naar de prijsstijgingen die Essent vanmorgen bekend heeft gemaakt. ,,Wees ruimhartig'', is zijn oproep aan de premier.
Essent gooit zijn variabele tarieven voor stroom en gas per 1 oktober flink omhoog. Het tarief voor stroom gaat met ruim 50 procent omhoog en de prijs van gas met meer dan 30 procent, laat Essent aan zijn afnemers weten.
Wilders (PVV) wil het hebben over de hoge gasprijs, wat volgens hem onder meer komt omdat we een deel van het gas hebben verkocht, waardoor we zelf weer duurder moesten inkopen. ,,Waarom, en wilt u daarmee stoppen?'' Hij wil ook dat de belastingen op energie naar beneden gaan.
Rutte benadrukt dat als je de belastingen verlaagt, er een gat ontstaat bij de overheidsinkomsten die moet worden opgevangen. ,,Dan zul je ergens anders op moeten bezuinigen.''
Caroline van der Plas (BBB) wil het hebben over de kloof tussen stad en platteland, die Rutte net benoemde. ,,Wat is die kloof? Ik heb meer het gevoel dat er een kloof is tussen platteland en politiek.'' Ze ziet juist dat mensen uit de stad en van het platteland elkaar prima weten te vinden, zoals bij de stikstofprotesten. ,,Mensen uit de stad zijn het misschien niet altijd een met de manier waarop, maar ze zijn het wel vaak eens met dát er geprotesteerd wordt door de boeren.''
Rutte gaat in op de kritiek dat het prijsplafond al veel eerder geregeld had kunnen worden. Volgens hem is het gedaan zodra het kon. Maar dat is niet zo, zeggen bronnen vanuit Brussel. Lees hier hoe dat precies zit.
Lilian Marijnissen (SP) vraagt Rutte te garanderen dat steun voor energiebedrijven niet in handen valt van aandeelhouders. De premier zegt er 'zo goed mogelijk' naar te kijken.
Marijnissen noemt het 'ongelooflijk' dat dit kabinet 'geen idee heeft' of staatssteun in goede handen valt.
Freek Jansen (FvD) meldt zich bij de microfoon. Hij wil opnieuw ingaan op het moment van gisteravond met partijleider Baudet, maar voorzitter Bergkamp wil daar niets van weten. ,,De heer Baudet heeft gisteravond de kans gehad om zijn woorden te nuanceren.'' Rutte meent dat het beter is 'om terug te gaan naar de koopkracht'.
Kees van der Staaij (SGP) heeft zorgen over de overheidsfinanciën, ook al is het maatregelenpakket nodig om mensen te helpen.
Sylvana Simons (Bij1) benadrukt dat de maatregelen uitgaan van 'normale, gemiddelde' mensen, maar dat veel mensen niet in dat vakje vallen. Rutte beaamt dat en zegt dat het kabinet de regeling zo inclusief mogelijk probeert in te vullen.
Wybren van Haga begint over het moment met Baudet gisteravond. Rutte benadrukt tegen alle vormen van inhoudelijke kritiek te kunnen, maar dat de FvD-leider een grens over is gegaan met complottheorieën. Hij zegt blij te zijn dat de voltallige ministersploeg vertrok uit de zaal.
Attje Kuiken (PvdA) roept Rutte op het prijsplafond voor energie 'goed te doen'. Volgens haar worden nu niet alle mensen die het echt nodig hebben geholpen met de maatregel.
Rutte herhaalt dat er nog gekeken wordt naar de precieze invulling van de regeling.
Nu Wilders (PVV), die begint over het lage vertrouwen van mensen in het kabinet. Dat komt onder meer door de koopkrachtproblemen, stelt hij. ,,Wat heeft u nog dit jaar in petto om mensen te helpen?''
Rutte: ,,Er zijn geen toverstokjes om dit soort problemen zomaar op te lossen. Er ligt nu een pakket dat ook in 2022 tegemoet komt aan de problemen van mensen.'' Rutte zegt 'zelf ook meer willen doen dit jaar', maar 'ik denk dat dit al helpt'.
Direct al veel Kamerleden bij de microfoon. Jesse Klaver (GroenLinks) wil gelijk beginnen over de betaalbaarheid van de energierekening. ,,Ik schrik van de uitwerking van het prijsplafond.'' Volgens hem kunnen veel mensen geen gebruik maken van de regeling.
Rutte: ,,We gaan het de komende dagen verder uitwerken.'' De premier wil ook contact houden met GroenLinks en de PvdA, die de maatregel in eerste instantie hebben voorgesteld.
Dat gaat Klaver niet ver genoeg, hij wil van Rutte horen dat hij mensen helpt, 'whatever it takes'.
Rutte: ,,Whatever it takes om te zorgen dat mensen niet worden afgesloten: ja.'' Maar volledig compenseren, dat gaat niet.
Rutte begint met een inleiding. Hij schetst 'turbulente tijden': de oorlog in Oekraïne, inflatie, het stikstofprobleem en meer. Over Oekraïne zegt Rutte dat 'we er nog lang niet zijn'.
Het is volgens Rutte 'ontzettend belangrijk' dat mensen 'meer grip' krijgen over problemen zoals de stijgende energierekening.